άμβωνας

άμβωνας
Το βήμα από το οποίο συνήθως κηρύσσουν στην εκκλησία οι ιεροκήρυκες και διαβάζεται το Ευαγγέλιο. Αρχικά στηριζόταν σε κίονες ή σε συμπαγή βάση και η άνοδος γινόταν από ένα ή δύο σκαλοπάτια. Στις πρώτες χριστιανικές εκκλησίες χρησιμοποιήθηκε κυρίως για το κήρυγμα, την ανάγνωση των ιερών κειμένων και για τον χορό των ψαλτών. Από τον 4o αι., όταν άρχισαν να χτίζονται οι μεγάλες βασιλικές, ο ά. είναι συνήθως μαρμάρινη ή πέτρινη εξέδρα, κάποτε και ξύλινη, σε σχήμα κυκλικό ή πολυγωνικό, και διακοσμείται με γλυπτά, χρυσό, άργυρο και πολύτιμους λίθους. Στους ορθόδοξους ναούς, πάνω από τον ά. υπήρχε συνήθως και κουβούκλιο, που ονομαζόταν ουρανός, γιατί στον γαλάζιο κοίλο του είχε ζωγραφισμένα άστρα. H θέση του ά. δεν ήταν καθορισμένη με ακρίβεια: στην αρχή ήταν στο μέσο του ναού (μοναδικό δείγμα αυτού του είδους που σώζεται είναι ο ά. της βασιλικής της Καλαμπάκας, του 14ου αι.)· αργότερα τον τοποθέτησαν προς τα αριστερά, απέναντι από τον δεσποτικό θρόνο. Περίφημος ήταν ο ά. της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, στο κέντρο του ναού, κατασκευασμένος από ονυχίτη λίθο, με χρυσοποίκιλτο κουβούκλιο και δύο κλίμακες. Στηριζόταν σε κίονες που είχαν επενδυθεί με ασήμι και άστραφτε από τα ποικιλόχρωμα μάρμαρα και τους πολύτιμους λίθους. Σε αυτόν μπορούσαν να ανεβούν ταυτόχρονα αρκετά πρόσωπα και χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο για το κήρυγμα, αλλά και για την αναγγελία νικών, αυτοκρατορικών διαταγών, εκκλησιαστικών θεσπισμάτων και μεγάλων ειδήσεων. Αξιόλογοι είναι και οι ά. του Αγίου Μηνά και της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη. Σήμερα, από τον ά. διαβάζεται το Ευαγγέλιο τοποθετημένο στο ομοίωμα περιστεράς με ανοιχτά φτερά, που βρίσκεται στο μέσο του, γίνεται το κήρυγμα και η ανάγνωση εγκυκλίων προς τους πιστούς. Στη Δύση υπήρχαν συχνά δύο ά., συμμετρικά τοποθετημένοι στα πλάγια· ο δεξιός χρησίμευε για την ανάγνωση του Ευαγγελίου και ο αριστερός για την ανάγνωση του Αποστόλου. Σιγά-σιγά οι ψάλτες αποσύρθηκαν από τον ά. σε ειδικό χώρο. Από τους σπουδαιότερους ά. που σώζονται στη Δύση είναι ο διώροφος του Αγίου Μάρκου της Βενετίας και οι ονομαστοί ρομανικοί των καθεδρικών του Σαλέρνο και του Ραβέλο. Ρομανικός άμβωνας, πιθανώς του 12ου αι., στη βασιλική του Σαν Τζούλιο, στη λίμνη Όρτα της βόρειας Ιταλίας (φωτ. Igda). Ο άμβωνας των χριστιανικών χρόνων, ημικυκλικός ή πολυγωνικός, είναι συνήθως τοποθετημένος ψηλά, σε κίονα της αριστερής κιονοστοιχίας με ελικοειδή σκάλα. Στη φωτογραφία, ξυλόγλυπτος άμβωνας του Αγίου Γεωργίου Ζαγοράς Πηλίου (φωτ. Παπαχατζιδάκη).
* * *
ο (Α ἄμβων, -ωνος)
νεοελλ.-μσν.
το βήμα στους χριστιανικούς ναούς, από όπου ο διάκος διαβάζει το Ευαγγέλιο και ο ιεροκήρυκας κηρύσσει τον θείο λόγο
μσν.
το γυναικείο αιδοίο
αρχ.
1. κάθε τί που υψώνεται και προεξέχει
2. φρύδι, ράχη βουνού
3. τα εξογκωμένα χείλη ποτηριού, πιάτου ή άλλου αντικειμένου ή κτηρίου.
[ΕΤΥΜΟΛ. Τεχνικός όρος, αβέβαιης ετυμολογικής προελεύσεως. Είναι πολύ πιθ. να πρόκειται για δάνειο (πράγμα που ισχύει συχνά για τους τεχνικούς όρους), αλλά η άποψη αυτή παραμένει αναπόδεικτη. Κατ' άλλη άποψη (γνωστή ήδη στους αρχαίους), η λ. είναι πιθ. να συνδέεται με το ρ. ἀναβαίνω, εφόσον συνήθως υποδηλώνει την έννοια τού ύψους. Την άποψη αυτή εξάλλου ενισχύει και η γλώσσα τού Ησυχίου «ἀνάβωνες
βαθμοῦ εἶδος». Η λ. ἄμβων απαντά συνήθως και με τον ιωνικό τ. ἄμβη. Με τη λ. ἄμβων πιθ. να συνδέεται επίσης και το ουσ. ἄμβιξ.
ΠΑΡ. μσν. ἀμβωνίζομαι].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем написать курсовую

Look at other dictionaries:

  • άμβωνας — ο το βήμα στους χριστιανικούς ναούς από το οποίο ο διάκος διαβάζει το Ευαγγέλιο και γίνεται το κήρυγμα: Ο άμβωνας είναι συνήθως ξύλινος και σπάνια μαρμάρινος …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • ἄμβωνας — ἄμβων crest masc acc pl …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • Νικόλα Πιζάνο — (Nicola Pisano, Πίζα ;1220 – ;1284). Ιταλός γλύπτης, μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της ιταλικής τέχνης. Διαμορφώθηκε ίσως στο κλασικίζον κλίμα της νότιας Ιταλίας που είχε προωθήσει ο Φρειδερίκος B’, αλλά το ισχυρό πνεύμα του συνέθεσε για …   Dictionary of Greek

  • Καλαμπάκα — Ημιορεινή κωμόπολη (υψόμ. 240 μ., 7.392 κάτ.) του νομού Τρικάλων. Βρίσκεται στο κέντρο του νομού, 22 χλμ. ΒΔ της πόλης των Τρικάλων, στους πρόποδες των Μετεώρων. Είναι έδρα του ομώνυμου δήμου και έως το 1997 της ομώνυμης επαρχίας. Κατά την… …   Dictionary of Greek

  • Hagios Demetrios — Hagios Demetrios, die Demetriosbasilika in Thessaloniki, Aussenansicht …   Deutsch Wikipedia

  • Δελφοί — Ορεινή κωμόπολη (υψόμ. 580 μ., 2.373 κάτ.) στην πρώην επαρχία Παρνασσίδος του νομού Φωκίδος. Βρίσκεται στις νότιες πλαγιές του Παρνασσού, 21 χλμ. ΝΑ της Άμφισσας. Αποτελεί έδρα του ομώνυμου δήμου. Ο σημερινός οικισμός διαδέχτηκε τον παλαιότερο… …   Dictionary of Greek

  • Σινά — Χερσόνησος της Αιγύπτου, που βρίσκεται μεταξύ των κόλπων του Σουέζ και της Άκαμπα. Έχει έκταση 65 000 τ. χλμ. και στο μεγαλύτερο μέρος της είναι άνυδρη και άγονη. Ολόκληρο το νότιο τμήμα της αποτελείται από ένα κρυσταλλοπαγή ορεινό όγκο, που… …   Dictionary of Greek

  • καθολικό — Χώρος του χριστιανικού ναού μεταξύ του Ιερού Βήματος και του νάρθηκα, που ονομάζεται και κυρίως ναός. Στο μέρος αυτό βρίσκονται ο επισκοπικός θρόνος, ο άμβωνας, ο σολέας (ή η σολέα), δηλαδή ο χώρος ανάμεσα στο εικονοστάσιο και στον άμβωνα. Στα… …   Dictionary of Greek

  • ξυλολόφιον — ξυλολόφιον, τὸ (Μ) ξύλινος ιερός άμβωνας. [ΕΤΥΜΟΛ. < ξύλον + λόφιον] …   Dictionary of Greek

  • ομφαλός — ο (ΑΜ ὁμφαλός) 1. οπή τής κοιλιάς τού εμβρύου για τη δίοδο τών ομφαλικών αγγείων, στην περιφέρεια τής οποίας προσφύεται το περίβλημα τού ομφάλιου λώρου 2. το μέσο τού σώματος (α. «από τον ομφαλό και πάνω» β. «γυμνὰς δὲ ὀμφαλοῡ μέχρι θεώμενος τὰς… …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”